Wat zijn jullie favoriete manieren om met ‘rapid prototypes’ verschillende ontwerpvarianten te testen?

Volledige vraag: Wat zijn jullie favoriete manieren om met ‘rapid prototypes’ verschillende ontwerpvarianten te testen, zodat je een gedegen keuze kan maken? Kortom, hoe kom je tijdens deze fase van het ontwerpen van het papier af?

vraag van Saskia Wenniger

Beste Saskia,

Da’s nou eens een mooie, bijna existentiële ontwerp-vraag: “Hoe kom je tijdens het ontwerpen van het papier af?”.  Iets te omvattend wellicht voor deze plek. Ik stort me even op het rapid prototyping deel van je vraag.

In ons boek spreekt industrieel ontwerpster Ineke Hans al over ‘denken met je handen’. Ze laat daarmee zien dat ontwerpen voor veel mede-ontwerpers niet alleen een kwestie van papierwerk is. Integendeel: een kapstok, een gebouw, een logo of een website kun je bijna allemaal snel materialiseren en daarmee ben je al in de fase van rapid prototyping terecht komen. En eerlijk gezegd kijk ik daar wel eens met enige jaloezie naar. Want een stuk metaal of hout is geduldig en laat zich makkelijk achttien keer opnieuw bewerken. Precies zoals je dat in het rapid-prototyping zou willen.

Voor ons type ontwerpwerk is dat lastiger, zoals je zelf waarschijnlijk al hebt ervaren. De objecten van ons ontwerp, zijn leerprocessen van mensen en mensen kun en wil je natuurlijk niet aan allerlei proefballonnetjes onderwerpen. En tegelijk zouden we dat wel meer kunnen doen. Dat lukt in elk geval bij ontwerpen van leerinterventies de kort-durender zijn. Daar zou je een kleine serie proef-uitvioeringen kunnen plannen en die snel evalueren en daarna bijstellen. Dat doen we overigens regelmatig is zich de gelegenheid voordoet. En dat werkt goed. Nadeel is natuurlijk dat degenen die in de eerste protoyping hebben meegedaan, niet de beste versie hebben ondervonden. En het gebeurt zelden dat ze nogmaals zo’n sessie doen.

Als het gaat over meer langdurige trajecten is er een andere vorm van rapid prototyping. Wij noemen dat de kleine experimenten. Je kunt je voorstellen dat een verandertraject niet in zijn geheel is te voorzien. Neem bijvoorbeeld een zorginstelling die zich wilde voorbereiden op de veranderingen die de nieuwe WMO met zich meebracht. Die verandering is stapsgewijs en daar dient zich de prototyping kans aan. De vraag die we als ontwerpers dan aan de betrokkenen stellen is: welke eerste experiment zou je al kunnen doen, wetende dat dit er aan zit te komen? Waar dient zich de eerste kans aan om iets nieuws te proberen? En hoe zou dat experiment er uit zien? Die vraag maakt dat verschillende mensen op verschillende plaatsen, verschillende dingen gaan uitproberen. Dat zijn dus niet seriële prototypes (zoals je die soms ziet bij ontwerpers), maar parallelle. Een mooi ander voorbeeld van parallel prototyping vind je overigens in het interview met architectuur-docente Eireen Schreurs.
Zo’ experiment in een leer- of verandertraject is bij voorkeur kleinschalig en er wordt tijd genomen om daarop te reflecteren. „ Wat leren we van dit experiment en wat zegt het over het volgende?” In die zin is een wat langduriger verander/leertraject vaak de setting voor een serie experimenten die je kunt zien als rapid prototypes. Wat we namelijk zien is dat, in het geval van de zorginstelling,  de experimenten en de reflectie daarop, leiden tot nieuwe experimenten; aangepaste vormen van de eerdere ‘ontwerpen’ waarin  mensen verder bouwen op de opgedane ervaring. Het ontwerpwerk zit in dit type trajecten dus ook heel erg in de samenwerking met betrokkenen. En protoyping is daarmee dat wat ze zelf doen.

Prototyping dus. En of dit rapid is, hangt een beetje af van het tijdsperspectief dat je hanteert.
Een ander concreet voorbeeld  van prototyping in ons werk, is ontwerpen in een snelkookpan. Daarin werk je bv elke dag toe naar een prototype dat je vervolgens voor feedback voorlegt aan relevante betrokkenen bij het leertraject. Je kunt die prototypes ook uittesten in zo’n snelkookpan met de doelgroep; (elementen van) leerinterventies direct uitproberen. Dat hebben we bijvoorbeeld in een ontwerpweek bij een bekende luchtvaartmaatschappij gedaan: toewerken naar drie leerinterventies die exemplarisch waren voor de manier waarop we in de basis leergang aan de slag wilden gaan. Die hebben we uitgeprobeerd en daarna bijgesteld. Als je op Google zoekt naar agile ontwerpen, onze inspiratiebron voor de snelkookpan, zie je ook een linkje met rapid prototyping: https://nl.m.wikipedia.org/wiki/Agile-softwareontwikkeling
Je ziet, Saskia, een kort antwoord is me niet gegeven en het zou zomaar nog langer kunnen worden. Ik hoop dat je er mee uit de voeten kunt. En lukt dat niet, dan zien we je wel weer op onze EHBO-post,

Groet,

Erik & Mariël

Leave a comment